15 Temmuz 2016’da Türkiye’de bir darbe girişimi yaşandı.
Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde kendilerini "Yurtta Sulh Konseyi” olarak tanımlayan ve Gülen Cematine yakın oldukları anlaşılan bir grup, yönetime el koyma teşebbüsünde bulundu.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin resmî internet sitesi ve TRT’de yayınlanan bildiride ordunun yönetime el koyduğu ifade edilerek ülkede sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edildiği açıklandı.
Başarısız darbe girişiminin yaşandığı şok geceden sonra, Türkiye’de hayat yavaş yavaş normale dönüyor. O gece bankamatik ve fırın kuyruğuna giren halk, sokağa çıkıyor; hayata kaldığı yerden devam ediyor. Girişimin perde arkası ise her geçen gün biraz daha aralanıyor.
Girişimin içinde bulunan 104 asker ile girişime direnen 179’u sivil 246 kişi hayatını kaybetti. Toplam 1540 yaralının olduğu tahmin ediliyor. 15 Temmuz gecesi başlayan 16 Temmuz öğle saatlerine kadar süren kanlı ve korkutucu darbe girişimi sürecinde an be an neler yaşandı?
15 Temmuz 2016
MİT: “BİR FAALİYET İCRA EDİLECEK”
16:00 — Darbe girişimi ile alakalı hareketlilik ilk olarak Milli İstihbarat Teşkilatı ağına takıldı. Teşkilat Başkam Hakan Fidan Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Yaşar Güler'i arayarak ‘Uç helikopter ile bir faaliyet icra edileceği’ bilgisini verdi.
17:30 - Milli İstihbarat Teşkilatı ve Genelkurmay Başkanlığı arasında ayrıntılı bir bilgi paylaşımı söz konusu oldu. Genelkurmay, Türkiye hava sahasının kapatılması, tüm askerî hareketliliğin yasaklanması, Kara Havacılık Okulu’nun ivedi teftiş edilmesi gibi kararlar aldı.
18:00 - Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar ofisinde çalıştığı sırada yaverinin de aralarında bulunduğu cuntacılar ofisine girdi. Teşebbüsten bahseden cuntacılar darbe bildirisinin imzalanmasını istedi.
Akar’ın ifadesine göre, “İmza atarsanız, hayati tehlikeniz olmaz” tehdidinin ardından Akar bir süre düşünmeye bırakıldı. Akar imzalamayı reddedince fiziki müdahale başladı. Bir subay başına silah dayadı.
Aynı saatlerde eş zamanlı olarak Kara Kuvvetleri Komutam Salih Zeki Çolak ve Jandarma Genel Komutanı Galip Mendi Ankara'da rehin alınarak Akıncılar Üssü'ne götürüldü. Komutanlar ayrı odalara hapsedildi.
21:00 — 16 Temmuz 03:00’de harekete geçmeyi ve 06:00’da sıkıyönetim ilan etmeyi planlayan darbeciler planlarının deşifre olmasının ardından girişimlerini öne çekerek adımlarım hızlandırmaya karar verdiler.
21:30 — Ankara’da Vatan Caddesi üzerinde bulunan Başbakanlık Kızılay binasındaki koruma personeli, Genelkurmay Başkanlığı yerleşkesinden silah seslerinin geldiğini söyleyerek Koordinasyon Merkezi’ni aradı. Bu ihbar üzerine Silahlı Kuvvetler Komuta Harekât Kontrol Merkezi (SKHKM) yetkilileri arandı. Yetkililer ‘Ani müdahale mangaları tarafından tatbikat yapılıyor.” yanıtım verdi.
“BU BİR KALKIŞMA GİRİŞİMİDİR”
22:00 — Harekete geçen askerler tarafından İstanbul’da Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü geçişe kapatıldı. Türkiye, hareketliliğin nedenini o sırada aracıyla Boğaz Köprüsü üzerinde bulunan bir vatandaşın “Komutanım bomba ihbarı mı var?” sorusuna verilen yanıtla öğrendi: “Türk Silahlı Kuvvetleri, ülke yönetime el koymuştur. Evlerinize dönün, sokağa çıkmayın.”
Aynı dakikalarda Ankara'da Meclis ile Genelkurmay karargahının bulunduğu bölgede, F-16’lann alçak uçuş yapmaya başlaması üzerine tekrar SKHKM arandı ve yine tatbikat cevabı verildi. F-16 uçaklarının hangi amaçla uçurulduğu, Genelkurmay Başkanlığı’na bir saldın olup olmadığı, uçakların neden bu kadar alçaktan uçurulduğu yönündeki sorular ise yanıtsız kaldı.
22:15 - Gölbaşı Polis Özel Harekat Başkanlığı ile Havacılık Dairesi Başkanlığı’na, F-16 savaş uçakları ve helikopterle hava saldırısı yapıldı.
22:30 - İstanbul’da Bağdat Caddesi’nden tanklar geçerken, askerler istiklal Caddesi civarına konuşlandırıldı.
İstanbul Atatürk Havalimanı tanklarla gelen askerler tarafından ele geçirildi. Havalimanına giriş çıkışlar kapatıldı. Aynı sıralarda Sabiha Gökçen Havalimanı’nda benzer bir baskın yaşandığı ortaya çıktı. Uçakların kalkışına izin verilmezken, inişi planlanan uçuşlar farklı rotalara yönlendirildi.
22:45 - Ankara ve İstanbul’da bazı noktalarda tankların ve zırhlı personel taşıyıcıların sokağa çıktığı bilgileri Başbakanlık Koordinasyon Merkezi’ne ulaştı.
23:00 Başbakan Binali Yıldırım gelen bilgilerin ardından Milli istihbarat Teşkilatı’nı aradı, ulaşamadı. Ardından Yıldırım'ın televizyon yayınına bağlanması için temaslar kuruldu. İlk olarak saat 22.56'da TRT ile temas kuruldu ancak TRT'nin yayma bağlanamaması üzerine, saat 22.59'da NTV ile temasa geçildi. Başbakan Yıldırım NTV televizyonuna telefonla bağlandı ve hareketlilik ilk kez bir siyasi tarafından doğrulandı: “Bu bir kalkışma girişimidir”.
23:10 - Girişime karşı ilk kurşun İstanbul’da Vatan Caddesi’nde atıldı. Cadde üzerinde bulunan İstanbul Emniyet Müdürlüğü binası önünde askerle polis arasında çatışma yaşandı.
Birkaç dakika sonra Anadolu Ajansı, Genel Kurmay Başkanı Hulusi Akar’ın rehin alındığı bilgisini geçti. TSK’nın üst düzey komutanlarından haber alınamadığı bilgileri basına yansıdı.
23:25 — Eskişehir’deki Muharip Hava Kuvvetleri Komutam Orgeneral Mehmet Şanver’in kızının Moda Deniz Kulübü’ndeki düğün töreni beş helikopter ile gelen askerler tarafından basıldı. Askerler havaya ateş açarak, Hava Kuvvetleri Komutam Orgeneral Abidin Ünal’ı ve üst düzey komutanları rehin aldı.
23:30 — 15 Temmuz gününün son dakikalarında Türkiye üzerinden Facebook ve Twitter başta olmak üzere sosyal ağlara erişimin yavaşladığı gözlendi.
23:45 - Askerî hareketliliğe paralel olarak Türk Silahlı Kuvvetleri’nin e-posta adresinden çeşitli basın kuruluşlarına “ülke yönetimine bütünüyle el konulmuştur” şeklinde mesaj gönderildi.
Aynı dakikalarda darbeciler tarafından zapt altına alınan TRT ekranlarında spiker Tijen Karaş’a Yurtta Sulh Konseyi bildirisi okutuldu. Devlet düzeninin bozulduğunun öne sürüldüğü bildiride, hükümetin ve cumhurbaşkanının vatana ihanet içerisinde olduğu belirtilerek, Yurtta Sulh Konseyi’nin ülke yönetimine el koyduğu duyuruldu.
Türk Silahlı Kuvvetleri internet sitesinde, TSK Yurtta Sulh Konseyi imzalı bildiri yayınlandı. Bildiride “TSK anayasal düzeninin, demokrasinin, insan hak ve özgürlüklerinin tekrar temin ve tesisi; ülkede hukukun üstünlüğünün yeniden hakim kılınması; bozulan asayiş düzeninin tekrar sağlanması maksadıyla ülke yönetimine bütünüyle el koymuştur” denildi.
16 Temmuz 2016
00:00 — Milli Savunma Bakanı Fikri Işık bildirinin korsan olduğunu, herhangi bir emir komuta zinciri ile oluşmadığını açıkladı.
Diğer yandan, Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Başbakan’ı arayarak darbelerin kabul edilemez olduğunu, her şartta hükümetin yanında olduğunu söyledi.
ERDOĞAN: “SOKAĞA ÇIKIN VE DARBECİLERE HADLERİNİ BİLDİRİN”
00:25 - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Marmaris’te tatil yaptığı otelden cep telefonu uygulaması Facetime aracılığıyla görüntülü olarak CNN Türk canlı yayınına bağlandı ve “Silahlı Kuvvetler içindeki azınlığın kalkışma hareketidir. Paralel yapılanmanın teşvik ettiği harekettir” diyerek halkı kent meydanlarına ve havaalanlarına çağırdı.
İstanbul veya Ankara’ya geçeceğini de canlı yayında söyleyen Erdoğan, yayının ardından TC ATA uçağı ile havalandı. Suikast girişimi tehdidine karşı Dalaman’dan Atatürk Havalimanı’na hareket eden TC-ATA kendi sinyal kodu yerine THY 8456 kodunu kullanarak, kendisini Türk Hava Yolları’na ait bir yolcu uçağı gibi göstererek kimliğini gizledi.
00:40 - Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkam Kemal Kılıçdaroğlu yazılı açıklamasında “Bu ülke darbelerden çok çekmiştir. Aynı sıkıntıların yeniden yaşanmasını istemiyoruz” dedi.
00:50 - Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çağrısının ardından, birçok kentte insanlar Türkiye bayraklarıyla meydanlarda toplanmaya başladı.
ABD’DEN İLK AÇIKLAMA: “BAŞKANI BİLGİLENDİRDİK”
01:00 — ABD Büyükelçisi John Bass Dışişleri yetkilileri tarafından bilgilendirildikten bir buçuk saat sonra, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Sözcüsü Ned Price, Başkan Barack Obama’nın Türkiye’de askeri darbe girişimi hakkında bilgilendirildiğini söyledi.
01:10 - Sivillerin sokağa çıkıp havalimanına gitmesi üzerine Atatürk Havalimanı’nı ele geçiren askerler ile halk arasında arbede yaşandı. Kontrol kulesine giren halkın ardından, askerler geri çekilmeye başladı.
ÜMİT GÜLER: “KONTROLÜMÜZ ALTINDA, HALKIMIZ RAHAT OLSUN”
01:10 - 1. Ordu Komutanı Org. Ümit Güler, CNN Türk televizyonuna telefonla bağlanarak: “Küçük bir grubu temsil ediyorlar. Diğer birliklerle birlikte gerekli tedbirleri alıyoruz. Şehitlerimiz ve yaralılarımız var ama halkımız rahat olsun, kontrolümüz altında” açıklaması yaptı.
01:20 - TSK internet sitesinde ikinci bir açıklama yapıldı. Bu açıklama ile birlikte ‘sokağa çıkma’ yasağının resmen başladığı duyuruldu: “Türk Silahlı Kuvvetleri ülke sathında kontrolü ve güvenliği sağlamaktadır. Tüm ülkede sokağa çıkma yasağı ilan edilmiştir. Vatandaşlarımızın güvenliği ve can sağlığı için evlerinde kalmaları, sokağa çıkmamaları ve milletin hizmetinde olan Türk askeri ile işbirliği içinde olmaları yüksek öneme haizdir” denildi.
01:30 - Sokağa çıkma yasağının ardından Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’in talimatıyla İstanbul ve Ankara’da camilerden ezan ve sela okunmaya başlandı. Türkiye’nin farklı kent merkezlerinde camilerden ve bazı belediye binalarından “sokağa çıkın” çağrısı yapıldı.
02:00 - Darbeciler tarafından Gölbaşı Özel Harekat Daire Başkanlığı’na yapılan saldın sonucunda çıkan çatışmada 17 polisin hayatını kaybettiği bilgisi ajanslara düştü.
02:15 - Kapatılan Boğaziçi Köprüsü’ne ilerleyen halka, darbeci askerler silahla karşılık verdi. Yüzlerce kişinin bulunduğu köprüde çok sayıda yaralı olduğu bilgisi kaydedildi.
02:16 - Darbeci general Semih Terzi, saat 02:16 sularında helikopterle Özel Kuvvetler Komutanlığı'na geldi. Özel Kuvvetler Komutam Zekai Aksakallı'nın "Makamı teslim etme" talimatım verdiği Astsubay Ömer Halisdemir, silahını alarak helikopterden inen darbecilerin arasına karıştı. Karargah binasına yaklaşan Terzi ile aralarında geçen tartışmanın ardından Halisdemir, Terzi’ye üç el ateş etti. Saniyeler içinde Halisdemir, Terzi’nin yere yığıldığım gören darbecilerin 15 kurşunuyla hayatim kaybetti.
02:30 — Bir askeri helikopter TBMM ile Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıkları yakınlarına ateş açtı. Meclis ve Genelkurmay Başkanlığı binasından dumanlar yükseldi. Meclis civarında bulunan çok sayıda milletvekili ve yakını yaralandı.
Aynı saatlerde, İstanbul Harbiye’deki TRT Radyo binasının önü darbeciler tarafından çevrildi.
02:44 — Fox TV ekranlarından spiker Fatih Portakal’ın canlı yayında olduğu sırada Genelkurmay Başkanlığı binasına bir helikopterin indiği ve bir patlamanın yaşandığı görüldü.
03:00 - Kurtuluş Savaşı döneminin ardından ilk kez TBMM cardı bir tehdit ile karşı karşıya kaldı. Meclis binasına bir helikopterden ateş edildi.
03:15 - Meclis’te olağanüstü toplanan milletvekillerinden binaya yapılan saldırılarda meydana gelen hasarı gösteren fotoğraflar gelmeye başladı. Vekillerin Meclis sığınağına indirildiği bildirildi.
03:25 — Darbe girişimi başladığında Marmaris’te bulunan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Atatürk Havalimanı’na indi. Erdoğan yaptığı açıklamada kendisinin ayrılmasının ardından kaldığı otele saldın düzenlendiğini açıkladı.
03:30 — Darbeciler, CNN Türk’ün de içinde bulunduğu Doğan Center’a girdi. Canlı yayında yayının durdurulmaya çalışıldığı bilgisi verildi. Gazeteciler 10 dakika kadar haber vermeyi sürdürdüler; ardından binadan çıkarıldılar. CNN Türk’ün yayım kesmemesi üzerine boş stüdyo görüntüsü ile yayın yapılmaya devam edildi.
03:30 - Fatih’teki İstanbul Büyükşehir Belediyesi önünde darbeciler ile polis arasında çatışma yaşandı, çok sayıda ölü ve yaralı olduğu bilgisi geldi.
Darbeciler Türkiye’deki tüm yayın akışım kesmek için Gölbaşı’nda bulunan TÜRKSAT binasına saldın düzenledi.
03:40 — Ankara Emniyet Müdürlüğü, bir F-16 ve helikopter tarafından vuruldu.
TBMM binasına bir kez daha ateş açıldı.
04:30 — Darbecilerin binada bulunmasına rağmen, CNN Türk yayını yeniden başladı.
04:50 — Bu kez Digitürk yayını darbeciler tarafından durduruldu.
05:00 - AA, polisin Genelkurmay Başkanlığı binasını çevrelediğini ve darbe girişiminde bulunanlara “Teslim olun” çağrısı yaptığı bilgisini geçti.
05:15 — Hürriyet binasını basan askerler gözaltına alındı, Atatürk Havalimanı’nda binadaki tüm askerler dışarı çıkartıldı. Uçuşlar 45 dakika sonra başladı.
05:45 -Harbiye’deki TRT İstanbul Radyosu’nda bulunan askerler teslim oldu. TRT’de yayın yeniden başladı.
06:00 — İstanbul Boğazı deniz ulaşımına kapatıldı.
Başbakan Yıldırım: “Meclis Toplanacak.”
06:05 — Başbakan Binali Yıldırım TBMM’nin öğle saatlerinde toplanacağım açıkladı. Toplantı daha sonra CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun Ankara dışında olması nedeniyle yetişemeyeceğini açıklaması üzerine önce 15:00’e, ardından 17:00’ye ertelendi.
06:35 — Darbe girişimi ardından ilk rütbeli gözaltı gerçekleşti. Mersin Garnizon Komutam ve Akdeniz Bölge Komutam Tuğamiral Nejat Atilla Demirhan gözaltına alındı.
06:50 — Genelkurmay Başkanlığı’na vekaleten 1. Ordu Komutam Ümit Dündar atandı.
07:10 — İstanbul’daki Türk Telekom santralindeki askerler teslim oldu.
07:30 - Marmaray seferleri ikinci bir talimata kadar durduruldu.
07:35 - 3. Ordu Harekat Kurmay Başkanı Tuğgeneral Ekrem Çağlar, Erzincan’da gözaltına alındı.
07:40 - Sabiha Gökçen Havalimanında uçuşlar yapılmaya başlandı.
07:45 — CNN Türk televizyonu 29 albay, beş generalin görevden uzaklaştırıldığım duyurdu.
08:32 - Darbeciler tarafından Ankara Akıncı Anajet Üs Komutanlığı’nda tutulan Kuvvet Komutanları ile Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar serbest bırakıldılar.
09:00 — Darbe girişimi sonrasında terk edilen tankların geri çekilmesi için Boğaziçi Köprüsü çift yönlü, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü tek yönlü olarak trafiğe kapatıldı.
09:10 - Beştepe Jandarma Genel Komutanlığı’nda askerler teslim oldu.
10:17 — Ankara Valiliği açıklama yaptı: “15.07.2016 Cuma günü saat 22.00 sıralarında Ankara ilimiz başta olmak üzere bazı illerimizde darbe teşebbüsünde bulunan bazı askerlerin bu teşebbüsü, güvenlik güçlerinin çabalan ve vatandaşlarımızın demokrasiye kuvvetle sahip çıkmasıyla boşa çıkarılmıştır. Ankara ilimizde farklı noktalarda vatandaşlarımız darbe teşebbüsünde bulunan askerleri güvenlik güçlerine teslim etmiştir. Aziz milletimizin demokrasiye olan inancı ve devletine olan bağlılığıyla tüm bu girişimler sonuçsuz kalacaktır. Bu duygularla ülkesine ve demokrasisine sahip çıkan tüm Ankaralı hemşerilerimize teşekkür ederiz.”
11:30 Şırnak’ta Çakırsöğüt Jandarma Komando Tugay Komutam Tuğgeneral Ah Osman Gürcan ile ikisi binbaşı, üçü yüzbaşı 309 asker gözaltına alındı.
12:00 - Jandarma Genel Komutanlığı’nda da çalışmalar yaşandı. Binadan yoğun şekilde dumanlar yükseldi.
13:00 — Yunanistan devlet televizyonu ERT, içinde 8 kişi olan bir Türk helikopterinin Dedeağaç’a indiğini duyurdu.
13:31 - Gece boyunca bir denizde savaş gemisinde tutulan Donanma Komutam Veysel Kösele’nin Gölcük’e döndüğü bildirildi.
13:40 — British Airways, İstanbul gidiş dönüş uçuşlarını iptal etti.
14:07 - Yunanistan Genelkurmay Başkanlığı açıklama yaptı: "Kara Şahin tipi Türk askeri helikopterinin ivedilikle Türkiye’ye iade edilmesi planlanmaktadır.”
14:10 - Marmaris İlçesi’nde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir süre kalıp ayrıldığı otele ağır silahlarla helikopterlerden ve karadan ateş açtığı iddia edilen Kara Pilot Albay Murat Dağlı tutuklandı. Saldırıya katıldığı iddia edilen askerler İzmir Çiğli'deki 2. Anajet Üs Komutanlığı’na götürüldü.
17:00 - Türkiye’deki darbe girişimi sırasında bombalanan TBMM’de gerçekleşen toplantıda Meclis’te grubu bulunan AKP, CHP, MHP ve HDP'nin darbeyi kınayan ortak bildirisi TBMM Başkanı İsmail Kahraman tarafından okundu.
Metinde "15 Temmuz gecesi başlatılan ve 16 Temmuz sabahı etkisiz hale getirilen darbe girişimi ve Meclise yönelik saldırılanın" şiddetle kınandığı belirtilerek, "Herkes bilmelidir ki bugün olduğu gibi gelecekte de milletimize, milli iradeye, Gazi Meclise uzanacak her el, karşısında TBMM'nin çelikten iradesini bulacaktır." denildi.
Darbe girişiminin bastırılmasının ardından sabah saatlerinde girişime katılan isimler gözaltına alınmaya başladı. 17 Ağustos 2016 itibariyle, Başbakan Binali Yıldırım’ın verdiği rakamlara göre, darbe girişiminin ardından 20 bin 355 kişi tutuklandı, 40 bin 29 kişi gözaltına alındı, 79 bin 900 kişi kamu görevinden uzaklaştırıldı; 15 üniversite, 35 hastane, 1061 okul, 823 yurt ve 1125 dernek kapatıldı.
80 bin 246 kişi açığa alınırken, 5 bin 97 kişi memuriyetten ihraç edildi.
Darbenin planlayıcısı olarak görülen Fethullah Gülen'in kitap, CD ve DVD dahil tüm yayınlan yasaklanarak, piyasadakilerin toplatılmasına karar verildi. Gülen Hareketi’yle ilişkili olduğu tespit edilen Cihan Haber Ajansı, Banş TY Bugün TV, Can Erzincan TY Dünya TY Hira TY Irmak TY Kanal 124, Kanaltürk, MC Ty Mehtap Ty Merkür Ty Samanyolu Haber, Samanyolu Ty SRT Televizyonu, Tuna Shopping TV ve Yumurcak TV olmak üzere 16 televizyon kanalı ile aralarında Zaman, Taraf, Meydan ve Aksiyon gibi gazete ve dergilerin bulunduğu toplamda 56 gazete ve dergi kapatıldı. Darbe girişimi ile ilgili olarak başlatılan çok sayıda soruşturma halen devam ediyor.
Kaynaklar :
BBC: http://www.bbc.com/turkce/36821687
Wiki: https://tr.wikipedia.org/wiki/2016_Türkiye_askerî_darbe_girişimi#cite_note-dgs3b-55
Bianet: http://bianet.org/bianet/siyaset/176798-15-tenrnıuz-darbe-girisiminde-neler-oldu
AİJazeera: https: / /www.youtube.com/watch?v= 7 dRip4pIuYA T24: http:// t24.com.tr/haber/15-temmuz-gecesi-dakika-dakika-neler-yasandi,353315