1926-1927 yılları arasında üretime başlanan modeli Autopompa FIAT 503F Torpedo olan itfaiye aracı, Cumhuriyet’in ilk yıllarında satın alınmış ve Cibali Sigara ve Tütün Fabrikası’nda itfaiye aracı olarak kullanılmış. İslam Bilim Teknoloji Tarihi Müzesi Koleksiyonunda yer alan aracın motor kapasitesi 400x170 cm. ve Römork un ölçüleri ise 235x160 santimetredir.
Osmanlı imparatorluğu’nda, asker-sivil itfaiye neferi olarak tanımlanan ve aynı zamanda da mahallenin yiğitlik, şeref ve namus sembolü olan tulumbacılardan arda kalanlar Kadir Has Üniversitesi’nde sergilenmeye devam ediyor. Sergilenenler arasında ilk yangın söndürme araçlarından olan 1927 yapımı FIAT marka bir araba da bulunuyor.
Bunların dışında Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası İtfaiye bölümüne ait malzemeler ile İtfaiye Müzesi eserlerinden oluşan bir seçki ile dönemin soyso-kültürel yapısı, gündelik yaşam tarzı ve devlet yapısı meraklılara gösteriliyor. Farklı bir yaşam biçimi olan tulumbacılar ocağının kendilerine has üslubu, argoları ve bol küfürlü muhabbetleri başlı başına bir kültürün örneğiydi.
Tam adı Autopompa FIAT 503F Torpedo olan bu araç, itfaiye modeli araçların bugüne kadar korunmuş ve Türkiye’de bilmen tek örneğini oluşturuyor. Bunun gibi araçların günümüze çok azı korunarak gelebilmiş. Osmanlı döneminde tulumbacılığa büyük ilgi vardı. Tütün fabrikalarında yangın çıkma olasılığının yüksek olması bu tür araçlara ihtiyacı arttırarak tulumbacılığın gelişmesine hız kazandırdı. Günümüzde söz konusu araç Kadir Has Üniversitesi tarafından korunmakta ve sergilenmekte.
Türkiye Cumhuriyeti’nin endüstriyel, ekonomik, siyaseti ve sosyokültürel tarihine tanıklık eden bu eserler; eski tütün ve sigara makinelerinden, fabrikada kullanılan çok çeşitli ofis ve atölye malzemesine, yurdun çeşitli bölgelerine ait tütün örneklerinden, çalışanları ve fabrika yaşamım yansıtan fotoğraf albümlerine uzanan çok geniş bir yelpazeden oluşuyor.
Koleksiyonun en önemli parçalan arasında; 1927-1928 yılına ait olan itfaiye arabası, iki adet itfaiye tulumbası ile yurdumuza gelen ilk Makaron Makinesi ve ilk Pistonlu Sigara Paketleme Makinesi’ni saymak mümkün.
Çeşitli devlet kurumlan, özel şirketler, siyasi partiler, önemli devlet adamları, özel günler, haftalar ve yerel festivaller adına üretilmiş yüzlerce sigara ve sigara paketi de benzerine az rastlanır bir koleksiyonu sunmakta.
Rezan Has Müzesi’nde bir dönem sergilenen eser Tulumbacıların kullandığı birçok ekipman ile birlikte sergilenmiş ve nerede ve ne zaman kullanıldıkları anlatılmış. Sergi zamanında ilgi çok yoğun olmuş ve dikkat çeken koleksiyon parçalarından biri olmayı başarmış.
Böyle bir koleksiyon parçasının dikkat çekmemesi elde değil çünkü bu tür bozulmadan kalan eserler çok az ve iyi korunamamışlar. Bunu başarı ile sürdüren Kadir Has Üniversitesi bölgesinin tarihi eserlerini korumuş ve onları araşünp sergilemekten vazgeçmemiş. Rezan Has Müzesi ekibinin bunda payı büyük. 1900'lerde çekilmiş, fabrikadaki hayatı anlatan fotoğraflara bakarsak, göreceğimiz manzara dikkate değer.
Burada 1500’ü kadın ve 662’si erkek olmak üzere toplam 2162 kişi çalışıyormuş. Tekel Cibali Tütün Fabrikası; kendi polisi, sosyal görevlileri, hastaneleri, sosyal tesisi, bakkalları, okulları, yangın birimi, sendikaları ve lokantalarıyla aslında kendi başma küçük bir şehir.
“Ateş Pervaneleri: Tulumbacılar” başlıklı sergi, Osmanlı imparatorluğu’nda, asker-sivil itfaiye neferi olarak tanımlanan ve aynı zamanda da mahallenin yiğitlik, şeref ve namus sembolü olan tulumbacılann, günümüz itfaiye teşkilatına nasıl dönüştüğünü gözler önüne seriyor.
Macaristan ve Fransa başta olmak üzere Avrupa’da yangınlara tulumba olarak adlandırılan söndürme düzeneğiyle müdahale edilmesi XVI. ve XVII. yüzyıllarda başlarken; Osmanlı Devleti’nde tulumbanın kullanılmaya başlanması XVHI. yüzyıl başında, Fransız asıllı bir mühendis olan Gerçek Davud (David) tarafından (Kasıml719-Kasım 1720)’de gerçekleştirilmiş.
Kendilerine has argoları ve küfrü bol muhabbetleri ile tulumbacılık; başlı başma bir kültürü, bir yaşam biçimi yansıtıyor. Bir haaaayt ile başlayan nârâlar, manilerle yangına gidiş ve dönüşte öndeki sandığı geçme adına verilen mücadele, beledî bir hizmetin ifası yanında teatral bir gösteri niteliğinde. Ağustos 1924’te yasaklanan Mahalle tulumbacılığı kültürünün kapılarım aralayan bu eserler; Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası itfaiye bölümüne ait malzemeler ile itfaiye Müzesi eserlerinden oluşan bir seçki ile dönemin sosyo-kültürel yapısı, gündelik yaşam tarzı ve devlet yapısı gözler önüne seriliyor.