Bu yazıda Türkiye'de bu sene devlet okullarında ilk defa başlayan öğrencilere küçük yaşta kodlama öğreten ve kendi becerilerini geliştirerek oyunlar, uygulamalar hazırlamalarını sağlayan blok tabanlı kodlama portallarına değineceğim. Özel okullarda ise bu eğitimlere daha önce uygulamalı bir şekilde başlanmıştı.
Kodlama bir dil kullanarak bilgisayarda yazılım, uygulama ve web sitesi oluşturmak için kullanılan bir terimdir. Kodlama becerisi 21. yüzyılın önemli becerilerden biri konumunda bulunuyor. Kodlama eğitiminin erken yaşlarda verilmesinin birçok yararı bulunmakta. Bu yararlar arasında sistematik düşünme, problem çözme, olaylar arasındaki ilişkileri görebilme, iletişimin artması, dil becerilerinin gelişmesi ve yaratıcı düşünmeyi sayabiliriz. Kullanıcılar bulunduğumuz bu dönemde geleneksel kodlama haricinde blok tabanlı programlama ortamları sayesinde kendi oyunlarını, animasyonlarını, hikâyelerini sürükle-bırak yöntemi ile kolayca hazırlayabiliyorlar.
Kodlama eğitimine çocuklar 4 yaşından itibaren oyunlarla beraber başlayabilirler. Bu sayede 21. yüzyılın yaşamına uyum sağlayan, dijital cihazların dilinden anlayan çocuklar yetişebilir. 4 yaşından itibaren diye yazdım ama "bu yaştaki çocuklar için platformlar var mı acaba?" diye düşündüyseniz tabii ki okul öncesi çocuklar için öğrenme platformları mevcut. Örneğin Scratch JR ve Code.org'u kullanabilirsiniz. Tabii yaş konusunda farklı uzman yorumları bulunuyor.
Kodlama eğitimine başlanmadan önce çocukların bilgisayar bilgisinin de ölçülmesi gerekiyor. Şehir merkezlerinde yaşayan çocuklar ve kırsal alanlarda yaşayan çocuklar arasında bilgisayar kullanımı açısından fark var. Kırsal alanlarda yaşayan çocukların bazılarının evlerinde bilgisayar, akıllı cihaz bulunmuyor. Bu da kodlama dersinde sıkıntılara yol açabilir. Aslında kırsal kesimlerde bir dönem öğrencilere bilgisayar eğitimi verildikten sonra kodlama eğitimine geçilmesi gerekir. Tabii bu da okullarda iyi donanımı olan bilgisayarlara sahip laboratuvarların bulunması ve öğrencilerin bu bilgisayarları aktif olarak kullanmasını gerektiriyor. Bugünlerde adı birçok yerde geçen Z kuşağı terimi kırsal alanlarda yaşayan çocuklar için pek geçerli değil maalesef; çünkü bu çocuklar şehir merkezlerinde yaşayan çocuklar ile eşit şartlarda yaşamıyorlar. Bu yüzden Z kuşağı terimini aslında geliri iyi olan ve şehir merkezlerinde yaşayan çocuklar için kullanabiliriz.
Kodlama eğitimleri şu anda dünyada birçok ülkede uygulanıyor. Örneğin; İngiltere 2013 Eylül ayında kodlama dersini müfredata ekledi, Amerika ise kodlama eğitimini ilkokul, ortaokul ve liselerde veriyor. Türkiye'de ise bu sene ortaokul 5. sınıflar için Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersinde kodlama eğitimi verilmeye başlandı. Google ile imzalanan iş birliği protokolüyle kodlama eğitimi için hazırlanan eğitim materyalleri Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kullanıcılara sunuldu. Öğretmenler, öğrenciler ve veliler Eğitimde Fatih Projesi'nin bir kolu olan Eğitim Bilişim Ağı (EBA) üzerinden bu materyallere ulaşabilirler. Eğitim Bilişim Ağı (EBA) "Düşün, Tasarla, Kodla sloganı ile bir portal oluşturdu ve şu anda 3 adet blok tabanlı programlama platformunu kendi sitesinde herkesin erişimine açık durumda bulunduruyor. Bu portala http://www.eba.gov.tr/ kod adlı adresten ulaşabilirsiniz.
Eğitim Bilişim Ağı'ndaki (EBA) Portallara Kısa Bir Bakış
Scracth:
Scratch, programlama dillerinde kullanılan fonksiyonları kategorilere ayırarak hazır fonksiyonlar halinde kullanıcılara sunuyor. Böylece kullanıcılar algoritma yapısını, akış kontrol yapılarını (if, else, for, while) ve noktalama işaretlerini kullanmadan kavrayabiliyorlar. Scratch'i bilgisayarınıza kurabilir ya da web tarayıcınızdan kullanabilirsiniz. Üye olduğunuzda başkalarının yaptığı çalışmaları görebilir ya da bunları değiştirebilirsiniz sonrasında kendi yarattığınız çalışmalarınızı başkalarıyla da paylaşabilirsiniz.
Blockly Games:
Blockly Games, Google tarafından yürütülen bir proje. Geleceğin programcılarını programlamaya özendirmek için programlamayı öğreten bir dizi eğitici oyundan oluşuyor. Daha önceden programlama deneyimi olmayan öğrenciler için tasarlanmıştır. Kullanıcılar, oyunların sonuna geldiğinde geleneksel programlama dillerini kullanmaya hazır olurlar. Sistemde bulunan bütün kodlar açık kaynaklıdır.
Alice:
Alice, animasyon oluşturmayı, etkileşimli öyküler oluşturmayı veya 3 boyutlu basit oyunları programlamayı sağlayan bir blok tabanlı programlama ortamıdır. Alice bulmaca tabanlı kodlama platformlarının aksine yaratıcı keşif yoluyla öğrenmeyi sağlar.
Kodu Game LAB:
KODU, programlama becerisi olmayan kullanıcılar için bilgisayar ve XBOX oyun konsollarına yönelik oyun kodlamasını sağlayan nesne tabanlı görsel bir programlama dilidir. Oyun konsoluyla kontrol özelliği sayesinde yaptığınız oyunlar XBOX oyun konsolunda çalışmaktadır. Programlama işlemi bir arayüzle yapılır ve bu arayüz basit bir kullanıma sahiptir. Ayrıca KODU programlama dili oyun tasarımcıları ya da oyun senaryosu yazanlar içinde geliştirilmiştir. KODU ile ilgili eğitim materyallerine https://www.kodugamelab.com/resources/ adresinden ulaşılabilirsiniz.
Hacker CAN:
Hacker Can, Pamukkale Üniversitesi Teknokent içinde geliştirilmiş onaylı bir ARGE projesidir. Hacker Can kullanıcılara Türkçe olarak kodlamayı öğrenme ve Türkçe kod yazarak yazılım geliştirme becerisi kazandırmak için hazırlanan bir platformdur.
Oyun tabanlı öğrenme modeli üzerine kurgulanmış 6-9 yaş ve üstü her öğrencinin basit bir şekilde yararlanacağı platformdur. Sistemde eğitmenler için özel paneller, öğretim planları, sunumlar gibi materyaller bulunmaktadır. Kullanıcılar eğitimlerin sonunda noktalama işaretlerinin ve yabancı karakterlerin en az kullanıldığı "CoffeeScript" (Kaynaktan kaynağa derleme yapan ve JavaScript kodu üreten bir geliştirme aracıdır.) modelinde bir dil öğrenir.
Thunkable:
Teknik kodlama bilgisi gerektirmeden uygulama geliştirmek için tasarlanmıştır. Modern arayüz elementlerini kullanabilir, Microsoft resim algılayıcısı ile yapay zeka kullanarak resimdeki kişileri etiketleyebilirsiniz ve Yandex çevirilerini kullanarak otomatik çeviri programları yazabilirsiniz. Aynı zamanda oyun geliştirmeye de imkan sunuyor.
Algo Dijital:
Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı ve Google işbirliği ile hazırlanan kullanıcıların eğlenceli oyunlarla algoritmik düşünme becerilerini geliştirmesini sağlayan bir platformdur. Algo Dijital, kodlamaya giriş için tasarlanmış bir araçtır; 6-14 yaş aralığındaki çocukların sonuca ulaşmak için yapmaları gerekenleri, kendi kendilerine planlamasına olanak sağlar. Diğer platformlara göre daha basit bir kullanımı vardır. Tamamı Türkçe olan bu portalda adımlar basit bir dille anlatılıyor. Bu bakımdan Scratch gibi daha karmaşık platformlara göre çocukların kodlamanın mantığını anlaması açısından yararlı bir platform olarak karşımıza çıkıyor.